11 i 12 listopada obchodziliśmy 100-tną rocznicę odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polskę. Z tej okazji chcielibyśmy przybliżyć Wam nieco historię naszej okolicy z tamtych czasów. Dla Unimetal Recycling – polskiej firmy z polskim kapitałem, te dwa dni były niezwykle ważne. Ziemie Powiatu Chrzanowskiego są naszą małą ojczyzną, z której wyrośliśmy. To właśnie tu mieszkamy od urodzenia. Tu rozwijamy się i prowadzimy firmę, która nieustannie wspiera także rozwój ludzi mieszkających w okolicy i wszelkie inicjatywy, które pozytywnie wpływają na życie innych. Dzisiejszy artykuł jest ukłonem dla wszystkich, którym zawdzięczamy bezpieczeństwo i spokojne życie. Laurką dla bohaterów żyjących niegdyś tutaj, walczących o to, byśmy teraz mogli wszyscy cieszyć się wolnością i stawianym przez nią możliwościom. Cieszmy się nią nie tylko od święta, ale przez cały rok, pamiętając zawsze o przeszłości i patrząc w przyszłość.
Czasy rozbiorów
Możemy być dumni z udziału naszych chrzanowskich przodków w działaniach na rzecz niepodległości Polski. Świadczą o tym choćby słowa podziękowania, jakie złożył Tadeusz Kościuszko tuż po manifeście połanieckim. Chrzanowianie walczyli wówczas w legionach Jana Henryka Dąbrowskiego, a także w wojsku Królestwa Kongresowego.
W latach 30. XIX wieku, w mieście utworzono posterunek policji, składający się z 5 policjantów, utworzono także pocztę, którą oznaczono tradycyjną trąbką i herbem Wolnego Miasta. W tym samym czasie wykonano plany rozbudowy miasta i zwiększenia jego atrakcyjności w powiecie. Plan ten zakończył się fiaskiem z powodu potajemnego układu rosyjsko-austriackiego i zajęcia Krakowa przez Austrię, dokonanego w wyniku pojawiających się tam zamieszek. Rok 1846 i likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej doprowadziła finalnie do powstania w Krakowie. Do walk przyłączyły się oczywiście Chrzanów, Krzeszowice, a także Jaworzno.
Chrzanowianie znaczący udział mieli zarówno w 1831 r., gdy wybuchło powstanie listopadowe, a także podczas powstania krakowskiego w 1846 r. W tym ostatnim, swoim męstwem i odwagą wykazał się Józef Patelski – szlachcic urodzony we Włosienicy pod Oświęcimiem, którego 15-osobowy oddział kawalerii rozgromił w Chrzanowie austriacki oddział, zmuszając żołnierzy do ucieczki. Po jego zasługach w powstaniu krakowskim, powierzono mu szkolenie ochotników walczących w powstaniu styczniowym na terenach pomiędzy Sosnowcem a Ojcowem.
Powstanie niestety zakończyło się przegraną przez wzgląd na jego spontaniczność i brak należytego przygotowania. Kraków wraz z Chrzanowem zostały przyłączone do Królestwa Galicji i mianowano je nazwą Wielkie Księstwo Krakowskie.
W 1853 dokonano podziału Galicji, a Chrzanów stał się stolicą powiatu.
W czasie powstania styczniowego, na ziemiach Chrzanowskich działał Komitet Narodowy. Funkcjonowały także liczne punkty opatrunkowe. 5 maja 1863 r. nieopodal Olkusza rozegrała się niezwykle krwawa bitwa pod Krzykawką, w której polegli m.in. Francesco Nullo – włoski generał, który w 1863 r. przybył do Krakowa oraz jego adiutant – Ellia Marchetti, który zginął w szpitalu w Chrzanowie od rany zadanej w pierś przez jednego z Rosjan. Tu też został pochowany.
Ważne daty :
1809 – 1815 – Chrzanów wchodzi w skład Księstwa Warszawskiego
1815 – 1846 – Chrzanów jest częścią Rzeczpospolitej Krakowskiej
1846 – 1918 – Część austriackiej Galicji
Międzyczasie, włodarzami miasta byli m.in. książę Albert Kazimierz – syn króla Augusta III; Karol Ludwik Habsburg czy spółka kupców wrocławskich, wśród których znalazł się Emanuel Loewenfeld – który wkrótce stał się jedynym właścicielem Chrzanowa. Rodzina Loewenfeldów stała się inicjatorem wielu przedsięwzięć. Do 1939 roku zamieszkiwali obecne Muzeum w Chrzanowie, które było również miejscem spotkać męskiego chóru „Żaby”. Na cmentarzu komunalnym w Chrzanowie zobaczyć można ich mauzoleum rodzinne.
W wieku XIX, Chrzanów stał się głównym ośrodkiem przemysłowym Zagłębia Krakowskiego. Dlaczego ? Nasze ziemie bogate były w liczne złoża kruszców. Były one wydobywane już wcześniej, jednak rozwój technologiczny pozwolił wówczas na zastosowanie nowoczesnych metod wydobywczych.
Przełomowy okazał się rok 1847, kiedy wybudowano w Chrzanowie linę kolejową, którą łączyła Kraków ze Śląskiem, a 9 lat później, utworzono połączenie między Krakowem a Wiedniem (jedną ze stacji był właśnie Chrzanów). 5 lat później otworzono na Kątach kopalnię rud cynkowo-ołowianych „Matylda”, która funkcjonowała z przerwami aż do roku 1972. Powstaniu jej sprzyjało poszukiwanie surowców dla działających na Śląsku hut.
Chrzanów rósł w siłę, dzięki czemu już w 1952 r. stał się stolicą powiatu. Sukcesywnie rosła ilość mieszkańców, wśród których największy odsetek stanowili robotnicy.
W 1909 r. zaczęło funkcjonować Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, które rok później otrzymało swój budynek, a w 1912 r. powstało chrzanowskie gimnazjum. Pierwsza matura w Chrzanowie odbyła się w 1919 r.
Źródło : Narodowe Archiwum Cyfrowe
Rok 1912, na naszych ziemiach zaczęły formować się drużyny przynależące do Związku Strzeleckiego, który utworzono dwa lata wcześniej we Lwowie. Łącznie do okręgu krakowskiego przynależało 3682 strzelców.
24 sierpnia 1914 r. założono w Chrzanowie Powiatowy Komitet Narodowy. 650 chrzanowian walczyło w Legionach Piłsudskiego. Jednym ze skutków działań wojennych było zajęcie przez wojsko szkoły w Alwerni, a w wyniku epidemii cholery na terenach zajętych przez Austriaków, konieczne było zorganizowanie szpitali infekcyjnych. Na poczet tego zajęto m.in. budynek „Sokół”.
Także w sierpniu 1914 r. Towarzystwo Gimnastyczne wysłało 250 ochotników do Krakowa, Związek Strzelecki natomiast 120.
W legionach walczyło ponad 400 osób z miasta, wśród nich Franciszek Grzybowski – pseudonim „Biały Kruk”. Mężczyzna urodził się w Chrzanowie w 1891 r. Mając 23 lata, wyruszył wraz z Pierwszą Kompanią Kadrową z Krakowa, by dowodzić 1 pułkiem piechoty Legionów. Dowodząc III batalionem ósmego pułku piechoty Legionów, brał udział w zdobyciu Cytadeli. Pośmiertnie został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Zginął w walce z Ukraińcami w 1919 r.
Źródło : Facebook @chrzanowhistoria
Po odzyskaniu niepodległości, Chrzanów przynależał do województwa krakowskiego II Rzeczypospolitej. W okresie 20-lecia międzywojennego, miał miejsce olbrzymi wzrost gospodarczy miasta. Utworzono na naszych ziemiach ceramiczny zakład przemysłowy „Stella” oraz zakład, z którego nasze miasto znane jest do dnia dzisiejszego – „Fablok” – który był pierwszą w kraju fabryką lokomotyw. Już 12 lat od jej założenia, wyprodukowana została 500-setna lokomotywa. Głównymi odbiorcami produkowanych tu lokomotyw były takie kraje jak Bułgaria, Łotwa, a nawet Maroko.
W związku z obchodami 100-lecia odzyskania niepodległości w naszym kraju, w Chrzanowie nie zabrakło hucznego świętowania. W niedzielę o 12 dokonano odsłonięcia w parku miejskim pamiątkowej tablicy „100-lecie Odzyskania Niepodległości”. W obchody włączyła się także młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego w Chrzanowie, która wykonała patriotyczny mural. Dzień zakończył się korowodem niepodległościowym oraz wspólnym śpiewaniem pieśni patriotycznych.
Źródło : Facebook @chrzanowhistoria
Źródło : Facebook @chrzanowhistoria