Z dniem 13 października 2019 roku weszły w życie przepisy dotyczące Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Oznacza to konieczność spełnienia przez wielu przedsiębiorców nowego obowiązku w postaci zgłoszenia spółki do owego rejestru.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych – jaki jest cel jego stworzenia?
Rejestr ten, w skrócie określany jako CRBR to system informatyczny, który gromadzi informacje o tzw. beneficjentach rzeczywistych, czyli osobach fizycznych, które sprawują bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką. Rejestr ma służyć walce z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Jego utworzenie jest konsekwencją wejścia w życie przepisów dyrektywy wydanej Parlament Europejski i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. Przepisy te nakazują krajom członkowskim przechowywanie informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych w specjalnym rejestrze. Dane z rejestru będą udostępniane odpowiednim organom i jednostkom analityki finansowej oraz podmiotom zobowiązanym.
Podstawę prawną do utworzenia rejestru w naszym kraju stanowi ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 poz. 1115, z późn. zm.) Posiadanie szczegółowych danych o beneficjentach rzeczywistych jest niezwykle istotne, ponieważ uniemożliwia osobom mającym nieczyste intencje na ukrywanie swojej tożsamości w skomplikowanych strukturach dużych przedsiębiorstw. Rejestr ma charakter publiczny i daje nieodpłatnie dostęp do ważnych informacji, co zdaniem ekspertów pomoże w zwiększeniu wzajemnego zaufania przedsiębiorców oraz społeczeństwa do rynku finansowego.
W rejestrze gromadzone będą dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych spółek:
- jawnych,
- komandytowych,
- komandytowo-akcyjnych,
- z ograniczoną odpowiedzialnością;
- prostych spółek akcyjnych (od 1 marca 2020 r.)
- akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 623).
Zgłoszenie do rejestru obejmuje dane identyfikacyjne spółki takie jak: nazwa, forma organizacyjna, siedziba, numer KRS oraz NIP, a także dane beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki – imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, PESEL, oraz informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach, które mu przysługują.
W rozumieniu ustawy, beneficjentem rzeczywistym jest osoba lub osoby fizyczne, które sprawują bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych. Osoby te mogą wywierać decydujący wpływ na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub w ich imieniu są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
W przypadku spółki – osoby prawnej, innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, podlegającym wymogom ujawniania informacji na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, beneficjentem rzeczywistym spółki jest:
- osoba fizyczna, która jest udziałowcem lub akcjonariuszem spółki i której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
- osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351), lub
- osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Ustawa przywołuje także 2 sytuacje, w których instytucje obowiązane identyfikują beneficjentów rzeczywistych swoich klientów:
- w przypadku klienta, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na sprawowanie kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym,
- w przypadku klienta będącego trustem przyjmuje się, że beneficjentem rzeczywistym jest założyciel, powiernik, nadzorca (jeśli został ustanowiony), beneficjent trustu i/lub inna osoba, która sprawuje kontrolę nad trustem.
Jednak w tych przypadkach informacja o beneficjentach rzeczywistych (trustów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) nie jest przekazywana do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Pełna definicja beneficjenta rzeczywistego znajduje się w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.).
Jak i kiedy zgłosić spółkę do Rejestru?
Sposób składania zgłoszeń do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, oraz sposób sporządzania i składania wniosków o udostępnienie informacji, wraz z trybem składania i udostępniania, jest uregulowany w rozporządzeniach Ministra Finansów. Wedle przepisów, spółki które były wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem wejścia w życie nowych przepisów dotyczących CRBR, muszą dokonać zgłoszenia do rejestru w terminie 6 m-cy od dnia wejścia w życie przepisów, to znaczy do 13 kwietnia 2020 roku. W przypadku podmiotów, które zostały wpisane do KRS-u po 13 października 2019 r., są one zobowiązane do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych przed upływem 7 dni od dnia wpisu do KRS. W przypadku aktualizacji informacji, również mamy 7 dni na dokonanie formalności. Do biegu terminów nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
Zgłoszenia może dokonać osoba uprawniona do reprezentacji spółki, nieodpłatnie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Zgłoszenie składa się na stronie internetowej https://www.podatki.gov.pl/crbr/ Nie ma możliwości powierzenia tego zadania innym osobom (zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.). Zgłoszenie musi zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem ePUAP oraz musi zawierać oświadczenie o prawdziwości informacji zgłaszanych do Rejestru. Oświadczenie to składane będzie pod rygorem odpowiedzialności karnej. W sytuacji niedopełnienia obowiązku zgłoszenia lub aktualizacji danych, spółka podlega karze pieniężnej do wysokości 1 000 000 zł. Warto więc mieć świadomość ciążącego na nas obowiązku.
Zgłaszane dane muszą koniecznie odpowiadać rzeczywistości. Zgłoszenie zawiera oświadczenie osoby zgłaszającej o prawdziwości zgłaszanych informacji (jest ono składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia). Osoba zgłaszająca i aktualizująca dane, ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do CRBR nieprawdziwych danych, a także za niezgłoszenie w ustawowym terminie danych i zmian danych objętych wpisem do rejestru. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba zgłaszająca i aktualizująca informacje o beneficjentach rzeczywistych nie ponosi odpowiedzialności.
Po pozytywnej weryfikacji struktury przedsiębiorstwa i potwierdzeniu zgodności z dokumentem elektronicznym, wydawane jest urzędowe poświadczenie odbioru zgłoszenia (UPO).